کلرزن

تداول ترین ماده شیمیایی که در تصفیه آب کاربرد دارد کلر و ترکیبات آن می باشد. کلرزنی به صورت معمول آخرین مرحله بهسازی آب و تصفیه فاضلاب است. کلر در مقدار متداول آن برهاگ میکروب ها، تخم و کیست انگل ها و بعضی ویروس ها تاثیری ندارد. عمومی ترین روش گندزدایی در جهان کلرزنی می باشد. که از دلایل عمده استفاده از آن می توان موثر بودن در غلظت پایین، ارزان و در دسترس بودن، سادگی کاربرد و نیز داشتن باقی مانده در آب پس از عمل گندزدایی را نام برد.

کلر برای از بین بردن باکتری و سایر میکروب های موجود در ذخایر آب آشامیدنی بکار می رود. امروزه حتی به ذخایر کوچک آب همواره کلر افزوده می گردد با توجه به حجم آب مورد گندزدایی و وسعت پروژه، روش کلرزنی تعیین می گردد. کلر ممکن است به یکی از اشکال زیر در دسترس باشد:

گاز کلر
کلرامین
پر کلرین
دی اکسید کلر

پرکلرین یا هیپوکلریت پر قدرت، یکی از ترکیبات کلسیم است که ۶۰-۷۰ درصد کلر دارد. محلول ساخته شده از پرکلرین و ترکیبات دیگر کلردار برای گندزدایی آب بکار می رود. پرکلرین بصورت پودر یا کریستال ریز در بسته هایی با وزن مشخص تهیه و توزیع می گردد.

کلرزنی مهمترین پیشرفتی است که در عمل تصفیه آب بدست آمده است. تزریق کلر مکمل پالایش و تصفیه آب  است و نه جانشین آن. کلر عوامل میکروبی بیماری­زا را می­کشد ولی بر میکروب­ ها و بعضی ویروس­ ها (مانند ویروس فلج اطفال و ویروس هپاتیت) تاثیری ندارد مگر آنکه مقدار آن بسیار باشد.کلر علاوه بر اثر میکروب­ کوشی و گندزدایی چند ویژگی مهم دیگر از نظر تصفیه آب دارد که شامل موارد زیر می­شود.

   آهن، منیزیم و هیدروژن سولفید را اکسیده می­کند.
   بعضی اجزاء که مولد بو و طعم بد هستند را از بین می­برد.
از رشد جلبک­ ها و زیست­مندهای مولد لجن لزج جلوگیری می­کند.
   به انعقاد آب نیز کمک می­کند.

در صورت استفاده از کلرزن شرکت رهاب سازه، کلر معمولا به دو صورت کلر جامد یا کلر پودری و کلر مایع جهت گندزدایی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی استفاده از هیپو کلریت سدیم یا همان آب ژاول و دیگری استفاده از پودر کلر(کلر جامد) که هیپوکلریت کلسیم یا پرکلرین نامیده می شود. هیپوکلریناتور دستگاهی است که پس از محلول سازی، کلر را بصورت مایع تزریق میکند و به آنها دستگاه کلریناتور مایع نیز می گویند. هیپو کلریناتور یا کلریناتور مایع، بسته به نیاز در ظرفیت های گوناگون ساخته می شوند.با توجه به اینکه قیمت دستگاههای کلرزن مایع نسبت به کلرزن های گازی مناسب تر است لذا کاربری بیشتری بعنوان دستگاه کلرزن در گندزدایی و ضدعفونی کردن آب دارند. جهت استفاده از پرکلرین که به شکل پور کلر است ابتدا باید آنرا با آب ترکیب کرد و به شکل محلول کلر درآورد و پس از رقیق سازی و تهیه محلول مادر آنرا توسط پکیج کلرزن مایع یا همان پکیج هیپو کلریناتور به آب تزریق نمود.

دستگاه کلرزن یا کلریناتور مایع(Chlorine Package)یا اصطلاحا پکیج کلرزنی کاربردهای وسیعی دارد که مهمترین آنها عبارتند از :

1- کلرزنی، گندزدایی و ضدعفونی کردن آب شرب و آشامیدنی جهت از بین بردن عوامل بیماریزا

2- کلرزنی، گندزدایی و  ضدعفونی کردن آب استخرهای شنا

3- کلرزنی آب پیش تصفیه ورودی به دستگاه های اسمز معکوس جهت جلوگیری از گرفتگی ممبرانهای RO بدلیل گرفتگی و فولینگ میکروبی

4- کلرزنی و ضدعفونی کردن آب مصرفی و Make up ورودی به برج های خنک کننده یا کولینگ تاور

5- کلرزنی با هدف کسیداسیون و حذف آهن، منگنز، آمونیاک و سولفید آب

6- کلرزنی با هدف کاهش بی او دی(BOD) موجود در آب یا پساب

7- کلرزنی با هدف کنترل پدیده بالکینگ در تصفیه بیولوژیکی فاضلاب

8- کلرزنی با هدف ضدعفونی و گندزدایی آب مصرفی کشتارگاه ها، دامداریها، دامپروریها

9- کلرزنی با هدف کنترل بو و مزه آب

10- کلرزنی جهت از بین بردن رنگ زیرا کلر خاصیت رنگبری دارد.

کلرزن مایع

سیستم کلرزن مایع شامل پمپ تزریق از نوع دیافراگمی با پوشش مقاوم در برابر خوردگی می شود.

معمولا از جنس PVC / PE در ظرفیت های مختلف (بر مبنای لیتر بر ساعت) و فشار کاری ( بر مبنای Bar ) محاسبه ، طراحی و ساخته می شود.

سیستم کلرزن مایع دارای شلنگ مکش از داخل مخزن است.

شیر تزریق کلر بر روی خط می باشد و می توان میزان تزریق کلر را اندازه گیری و زیر نظر گرفت .

در این سیستم مخازنی از جنس پلی اتیلن  وجود دارد که همراه با الکتروموتور اروپایی و پروانه ضد زنگ به منظور ترکیب کلر و آماده سازی سیستم کلرزنی در نظر گرفته شده است.

مزایای استفاده از دستگاه کلر زن

گندزدایی موثر. استفاده از این دستگاه ها موجب می شود تا بتوان به شکلی کامل کلر را در آب حل کرد و همچنین نظارت بسیار دقیقی بر میزان کلر ورودی و آب خروجی داشت.

کلر باقی مانده قابل پایش و حفاظت است و می توان از آن دوباره برای دستگاه کلر زن استفاده کرد.

کلر باقی مانده ترکیبی را می توان با افزودن آمونیاک فراهم کرد.

کلر باقی مانده میکروب کش را می توان در خطوط طولانی انتقال حفظ کرد. می توان به شکلی کلر را در آب وارد کرد که برای لوله کشی های طولانی بیشتر وجود داشته باشند و زمان بیشتری تاثیر گذاری خود را حفظ کنند. تمامی این کار ها توسط دستگاه کلر زن امکان پذیر است.

در دسترس بودن سیستم شیمیایی برای کاربرد های جانبی همچون مهار بو، تعیین دز خطوط RAS و سیستم های گندزدایی تصفیه خانه آب نیز از مزایای دستگاه کلر زن به شما می رود.

حمل و نقل و جابجایی راحت و نصب پکیج دستگاه کلر زن در هر منطقه. این دستگاه ها وزن و حجم زیادی ندارند و به راحتی می توانید آنها را جا به جا کرد و در مکان های دلخواه نصب کنید. می توانید از دستگاه کلر زن برای استخر های خانگی خود نیز استفاده کنید. این دستگاه ها در کنار اندازه کوچک توان تولیدی بالایی دارند.

هزینه تامین مواد اولیه دستگاه کلر زن مانند کلر پایین است و به راحتی می توانید کلر ها را به شکل مایع و یا گاز تهیه نمایید.

در صورت پیدا کردن ایراد و یا خرابی هر قسمت از دستگاه امکان جدا کردن و تعمیر جداگانه آن قسمت وجود دارد. به طور کلی دستگاه کلر زن هزینه تعمیر و نگهداری پایینی دارد و به دلیل کیفیت بالای قطعات به کار رفته، طول عمر زیادی نیز دارد.

خواص فیزیکی و شیمیایی کلر

کلر به صورت جامد (مثلا پودر)، مایع یا گاز وجود دارد. خصوصیات کلر مرتبط با بحث ضدعفونی کردن آب یا فاضلاب شامل موارد زیر می باشد:

کلر از نظر شیمیایی بسیار واکنش پذیر است و با مواد مختلف واکنش نشان می دهد، به عنوان مثال: مواد آلی، میکروارگانیسم ها، فلزات، مواد لوله و اتصالات لوله؛
کلر مایعی فرار است، بدین معنی که اگر در معرض هوا قرار بگیرد، ممکن است از فاز آب خارج شود و به هوا وارد شود
کلر دارای طعم متمایز، بومشخصه است که ممکن است توسط افراد هنگام بوییدن یا نوشیدن آب تشخیص داده شود
کلر بسیار محرک است، به این معنی که می تواند باعث تحریک شدید و سوختگی های شیمیایی در بافت های انسانی مانند پوست شود و هم چنین امکان آسیب به مواد مانند لوله ها شود. به همین جهت، کلر باید با دقت ذخیره و مورد استفاده قرار گیرد
پس از ضدعفونی، کلر ممکن است در آب باقی بماند این امر باعث می شود تا آب را از رشد مجدد میکروارگانیسم های مضر در حین ذخیره و توزیع به مصرف کننده محافظت کند.
گاز کلر معمولا شامل کلر خالص است. با این حال، پودر کلر و مایع حاوی کلر خالص نیستند و با سایر مواد (مانند کلسیم، سدیم یا آب) مخلوط می شوند. از این جهت، قدرت کلر را در پودر کلر یا مایع کلر با عنوان غلظت کلر در این مواد می سنجند. به طور معمول، این مساله با عنوان درصد (٪) کلر موجود بیان می شود.

مخزن کلر محل نگهداری و ترکیب محلول مورد نظر است که توسط میکسر با پروانه و شفت استیل، انحلال به صورت یکنواخت انجام می شود. در نهایت محلول توسط دوزینگ پمپ به محل مورد نظر پمپ می شود. به منظور کسب اطلاعات بیشتر می توانید با شرکت فنی مهندسی زیست نگار تماس حاصل نمایید.

در واقع تمام تجهیزات اعم از مخزن، میکسر و دوزینگ پمپ با توجه به نیاز مصرف کننده و دبی پساب موجود توسط تیم مهندسی زیست نگار طراحی می شود و نیاز به تنظیمات خاصی توسط اپراتور نمی باشد.

پس از نصب پکیج کلر زنی زیست نگار، توجه به یک سری دستورالعمل نگهداری حائز اهمیت است:

• مخزن کلر را با مخلوطی از آب تصفیه شده از شیر و مقدار مشخص کلر پر نگه داشته شود. با توجه به راهنمای داده شده و حجم مخزن نسبت اختلاط معلوم می شود.
• مخزن به صورت دوره ای باید تمیز شود. اگر مخزن بزرگ است نیاز یه یک شیر تخلیه دارد. باز و بسته کردن شیرها، شستشو و چک کردن تجهیزات باید طبق دستورالعمل انجام شود.
• برخی دستورالعمل ها برای تمیز نگهداشتن و بهینه کار کردن پمپ ها و قسمت تزریق نیز وجود دارد که حتماً با توجه به پمپ ارائه شده، دفترچه ی راهنما باید مطالعه شود.

طریقه تنظیم میزان کلر آب

طبق استاندارد شماه 1011 ( ویژگیهای میکروبیولژیکی آب ) ایران میزان کلر آزاد باقی مانده در انتهای شبکه آبرسانی در شرایط عادی 0.8 – 0.5 میلی گرم در لیتر ( PPM ) می باشد. و این زمانی است که , زمان تماس کلر با آب حداقل 30 دقیقه ، PH آب مابین 9 - 6.5 ، تیرگی آب (کدورت ) حداکثر 5 NTU باشد .

لذا میزان تزریق توسط کلرزن را باید طوری تنظیم نمائیم که کلر باقی مانده آزاد مابین 0.8 – 0.5 باشد. و این در صورتی است که شبکه آبرسانی ما شرایط فوق را دارا باشد.(زمان تماس،PH،کدورت)

جهت افزایش و یا کاهش میزان کلر تزریقی به شبکه آب می توان با چرخاندن پیچ دبی پمپ تزریق (فقط در زمان روشن بودن پمپ ) از صفر تا 100 درصد میزان تزریق را افزایش دادو یا برعکس.ودر صورت عدم جوابگو بودن پیچ دبی می توان با کم و یا زیاد ریختن پودر کلر، به داخل مخزن دستگاه ، میزان تزریق کلر را تنظیم نمود